|
Hô hấp là tập hợp những quá trình, trong đó cơ thể lấy ôxi từ bên ngoài vào để ôxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải CO2 ra ngoài.
I. Khái niệm hô hấp ở động vật
- Hô hấp là: tập hợp những quá trình, trong đó cơ thể lấy ôxi từ bên ngoài vào để ôxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải CO2 ra ngoài.
Cơ thể <=> Môi trường
- ở nước: hô hấp bằng mang
- ở cạn: hô hấp bằng phổi, da, ống khí
Hô hấp bao gồm các quá trình hô hấp ngoài và hô hấp trong, vận chuyển khí
Hô hấp ngoài: là quá trình trao đổi khí với môi trường bên ngoài thông qua bề mặt trao đổi khí ( phổi, mang, da) giữa cơ thể và môi trường → cung cấp oxi cho hô hấp tế bào, thải CO2 từ hô hấp trong ra ngoài.
Hô hấp trong là quá trình trao đổi khí trong tế bào và quá trình ho hấp tế bào, tế bào nhận O2 , thực hiện quá trình hô hấp tế bào và thải ra khí CO2 để thực hiện các quá trình trao đổi khí trong tế bào
Nguyên tắc của quá trình hô hấp : Khuyếch tán khí từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
II. Bề mặt trao đổi khí
Bộ phận cho O2 từ môi trường ngoài khuếch tán vào trong tế bào (hoặc máu) và CO2 khuếch tán từ tế bào (hoặc máu) ra ngoài gọi là bề mặt trao đổi khí.
+ Bề mặt trao đổi khí quyết định hiệu quả trao đổi khí.
+ Đặc điểm bề mặt:
- Diện tích bề mặt lớn.
- Mỏng và luôn ẩm ướt.
- Có rất nhiều mao mạch.
- Có sắc tố hô hấp.
- Có sự lưu thông khí
+ Nguyên tắc trao đổi khí: khuếch tán.
III. Các hình thức hô hấp
1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể
- Trao đổi khí qua da có đủ 5 đặc điểm của bề mặt hô hấp
- Đại diện giun đất
2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí
Các ống khí phân bố đến tận tế bào.
3. Hô hấp bằng mang
- Cấu tạo của mang
+ Gồm nhiều tia mang
+ Có mạng lưới mao mạch phân bố dày đặc
+ Phối hợp nhịp nhàng giữa miệng và xương nắp mang để tạo dòng nước lưu thông.
- Đại diện: cá...
4. Hô hấp bằng phổi
- Phổi gồm nhiều túi phổi nên bề mặt trao đổi khí rất lớn.
- ở chim nhờ có hệ thống túi khí ở phía sau phổi, nên cả hít vào và thở ra đều có không khí giàu oxi để trao đổi
ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC KIỂU HÔ HẤP
Kiểu hô hấp
|
Đặc điểm
|
Đại diện
|
Hô hấp qua bề mặt cơ thể
|
+ Chưa có cơ quan hô hấp
+ Chất khí được trao đổi trực tiếp qua bề mặt cơ thể ẩm ướt
|
Giun đất
|
Hô hấp bằng hệ ống khí
|
+ Cơ quan hô hấp là hệ thống ống khí
+ Chất khí trao đổi trực tiếp giữa tế bào với các ống nhỏ nhất
|
Côn trùng
|
Hô hấp bằng mang
|
+ Cơ quan hô hấp là mang
+ Trao đổi khí diễn ra giữa các phiến mang với môi trường nước
|
Cá
|
Hô hấp bằng phổi
|
+ Cơ quan hô hấp là phổi
+ Trao đổi khí diễn ra ở các phế nang
|
Động vât: lưỡng cư, bò sát, chim, thú, người
|
SO SÁNH TRAO ĐỔI KHÍ Ở THỰC VẬT VÀ ĐỘNG VẬT
- Giống nhau: Đều là quá trình lấy ôxi từ ngoài vào cung cấp cho quá trình ôxi hoá các chất trong tế bào, tạo năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải khí cacbonnic ra khỏi cơ thể dựa trên sự khuếch tán và thẩm thấu các chất khí, bao gồm hô hấp ngoài và hô hấp trong.
- Khác nhau :
Nội dung
|
Thực vật
|
Động vật
|
Con đường vận chuyển
|
Khuếch tán qua khoảng gian bào
|
Máu
|
Bộ phận thực hiện TĐK giữa cơ thể và môi trường
|
Chưa có cơ quan chuyên biệt.
Trao đổi khí qua khí khổng và biểu bì
|
Có cơ quan chuyên biệt.
Trao đổi khí qua: da, mang, phổi
|
Cơ chế thực hiện
|
Thụ động
|
Chủ động, được điều hoà bằng thần kinh và thể dịch
|
|
Các hình thức hô hấp ở động vật
Đặc điểm
so sánh
|
Hô hấp qua bề mặt cơ thể
|
Hô hấp bằng hệ thống ống khí
|
Hô hấp bằng mang
|
Hô hấp bằng phổi
|
Bề mặt hô hấp
|
Bề mặt tế bào hoặc bề mặt cơ thể
|
Ống khí
|
Mang
|
Phổi
|
Đại diện
|
Động vật đơn bào(amip, trùng dày,...), đa bào bậc thấp(ruột khoang, giun tròn, giun dẹp)
|
Côn trùng
|
Các loài cá, chân khớp(tôm, cua), thân mềm(trai,ốc)
|
Các loài động vật sống trên cạn như Bò sát, Chim và Thú
|
Đặc điểm của bề mặt hô hấp
|
Mỏng và ẩm ướt giúp khí khuếch tán qua dễ dàng
Có nhiều mao mạch và máu có sắc tố hô hấp
|
Hệ thống ống khí được cấu tạo từ những ống dẫn chứa không khí phân nhánh nhỏ dần và tiếp xúc trực tiếp với tế bào
|
Mang có các cung mang, trên các cung mang có phiến mang có bề mặt mỏng và chứa rất nhiều mao mạch máu.
Mao mạch trong mang song song và ngược chiều với chiều chảy của dòng nước
|
Phổi thú có nhiều phế nang, phế nang có bề mặt mỏng và có mạng lưới mao mạch máu dày đặc
Phổi chim có thêm nhiều ống khí.
|
Cơ chế hô hấp
|
Khí O2 và CO2 được khuếch tán qua bề mặt cơ thể hoặc bề mặt tế bào
|
Khí O2 từ môi trường ngoài Tế bào, CO2 ra môi trường
|
Khí O2 trong nước khuếch tán qua mang vào máu và khí CO2 khuếch tán từ máu qua mang vào nước.
|
Khí O2 và CO2 được trao đổi qua bề mặt phế nang.
|
Hoạt động thông khí
|
|
Sự thông khí được thực hiện nhờ sự co giãn của phần bụng.
|
Cá hít vào : cửa miệng cá mở→nắp mang đóng lại → thể tích khoang miệng tăng , áp suất giảm → nước tràn vào khoang miệng mang theo O2
Cá thở ra : cửa miệng đóng lại → nắp mang mở ra → thể tích khoang miệng giảm , áp suất tăng → đẩy nước trong khoang miệng qua mang ra ngoài mang theo CO2
Miệng và nắp mang đóng mở nhịp nhàng và liên tục → thông khí liên tục
|
Sự thông khí chủ yếu nhờ các cơ hô hấp làm thay đổi thể tích khoang thân (bò sát), khoang bụng (chim) hoặc lồng ngực (thú); hoặc nhờ sự nâng lên, hạ xuống của thềm miệng (lưỡng cư).
|
Liên quan
Sinh học, SInh học 11, SInh học THPT, kiến thức, Kiến thức THPT, Kiến thức THPT,
|
0 comments Blogger 0 Facebook
Post a Comment