👉Tham gia Kênh Telegram theo dõi kèo kiếm COIN => Bấm vào đây
👉Tự đăng ký tài khoản chứng khoán miễn phí online - Bấm vào đây để đăng ký
Cuộc sống của mỗi người luôn gắn liền với hiện tại, quá khứ và tương lai. Theo một cảm giác thông thường, hiện tại là cái tạo người ta phải quan tâm nhiều hơn cả, và tương lai là những kẻ thứ hai phải nghĩ đến cũng như mặt. Quá khứ là những gì đã trôi qua, được xem là tiền đề cho hiện tại. Có những quá khứ đẹp đẽ nhưng cũng không có ít những quá khứ tiếc xa.Và khi người ta đang sống trong hiện tại, họ không chỉ nhớ về những câu chuyện, những sự kiện đã từng xảy ra trong đời mà còn nhớ về cả những hình bóng con người. Có những hình bóng vẫn còn dễ dàng bắt gặp hàng ngày nhưng cũng có những hình bóng đã chìm khuất nơi chân trời góc bể. Và bất kể ngày nào đó, xin hãy nói lên hai tiếng: cố nhân.
1. Cố nhân vốn là một từ gốc Hán, có nghĩa gốc tương đương với “bạn cũ”, không phân biệt người đó là nam hay nữ. Thế nên trong thơ Đường, nhiều cuộc chia tay giữa những người đàn ông vẫn dùng từ này, như cuộc phiêu lưu của Lý Bạch với Hạo Nhiên bên lầu Hoàng Hạc: Cố nhân tây từ Hoàng hạc lâu/Yên hoa tam nguyệt hạ Dương Châu/Cô Viễn ảnh phiêu không tận/ Duy mạnh trường giang giang thiên tế lưu (Bạn từ Hạ Hạc lên đường/Giữa mùa hoa. Trong một bài thơ khác, Vương Duy cũng dùng chữ “cố nhân” khi chia tay với một người đệ đệ: Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu/Tây sản Dương Quan vô cố nhân (Anh ơi hãy cạn ly này nhé/Qua từ Dương Quan ai cố nhân). Thế nhưng khi đi vào tiếng Việt, hai chữ “cố nhân” được cung cấp thêm một ý nghĩa nữa, đó là “người yêu cũ”. Trong Truyện Kiều, ở đoạn Thúy Kiều báo báo ân oán, Nguyễn Du đã để cho Thúy Kiều dùng chữ “cố nhân” khi nói lời biết ơn với Thúc Sinh, nhưng cực kỳ tinh tế khi có sự phân biệt về sắc thái với chữ “người cũ” được dùng ngay trong cùng một trường đoạn giao tiếp: Quên rằng: “Nghĩa nặng phải non/Lâm Truy người cũ còn nhớ không?/Sâm Thương đặc chững/ Lúc ai đó phụ cố nhân?”.
Hai chữ “người cũ” (thuần Việt) vẫn muốn giữ nguyên sắc thái gần gũi, tình cảm tha thiết bị nhau ngày nào. Nhưng đến hai chữ “cố nhân” (Hán Việt) thì rõ ràng khoảng cách được chiên ra, xa nhau hơn. Âu cũng là điều dễ hiểu bởi Thúy Kiều hiện tại không còn là người hồng nhân gối Thúc Sinh nữa, mà nàng đã trở thành vợ của Từ Hải – một người anh hùng thời loạn, người đã giúp nàng có cuộc báo ân báo oán trong ngày hôm nay. “Có một từ nữa rất gần với “cố nhân” và “người cũ”, đó là “người xưa”. “Người xưa” giống “cố nhân” ở phòng đều đã trở thành những hình bóng của quá khứ, nhưng về mặt âm ảnh, hình như chữ “người già” nghiện và xa vắng, còn “cố nhân” réo gọi và vang. Một trong những nguyên dẫn tới điều này, theo chúng tôi, là do sự phân tích về âm vực giữa hai tiếng “cố” (thanh sắc, âm vực cao) và tiếng “người” (thanh huyền, âm vực thấp): Ôi, đôi mắt người xưa, bao lần khóc vai tôi, trong những đêm ngọt ngào ( Đôi mắt người xưa – Nhạc và lời: Ngân Giang).
2. Sang nửa đầu thế kỷ XX, hai chữ “cố nhân” xuất hiện trong thơ Phan Bội Châu, một danh sĩ và cũng là một nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng của Việt Nam. Khi thiết thực dân Pháp bắt giam tại Thượng Hải và giải quyết về nước xử lý tù chung thân năm 1925, ông đã viết ba bài Tuyệt mệnh kỳ thi trong nhà và ở bài viết Tuyệt mệnh kỳ thi số 3, hai chữ “cố nhân” đã hiện lên với một hiện đau Giảm xa, thể hiện nỗi đau bất lực của một người mang chí lớn mà giờ đây đại không thành: Thủ tâm vị, thân tiên tuyền đài đang cố gắng). Như vậy, chữ “cố nhân” trong thơ Phan Bội Châu vẫn rất gần gũi với nguyên nghĩa của từ này trong chữ Hán chứ không mang thêm ý nghĩa chỉ người bạn khác giới có quan hệ tình cảm.
Theo chúng tôi, một phần quan trọng của hệ quả này là tác phẩm của Phan được viết bằng chữ Hán, nên trung thành với nguyên nghĩa của từ cũng là điều dễ hiểu, khác với Nguyễn Du viết Truyện Kiều bằng chữ Nôm, nên hai chữ “cố nhân” đã có sự biến đổi về ý nghĩa. Một thi sĩ lãng mạn nổi tiếng nổi tiếng là Vũ Hoàng Chương cũng dùng chữ “cố nhân” tới hai lần trong một bài thơ của mình sau 1945, và chữ “cố nhân” ở đây vẫn mang nghĩa nguyên bản, chỉ bạn cũ: Nhớ đêm nào, hãy gác Năm/Lời thơ ai đẹp, tiếng anh ai nói/Tang thương ai nói/Tang thương ai nói/Giấc mơ Nhớ làm sao/Cố nhân ơi có đêm nào nữa không (Xa gửi người xưa, tập thơ Hoa đăng, 1959). Thế nhưng thi sĩ lãng mạn dùng nhiều chữ “cố nhân” hơn cả trong các tác phẩm của mình phải kể đến Nguyễn Bính. Trong 272 thi phẩm trước Cách mạng có tới 11 bài thơ xuất hiện chữ “cố nhân”, đó là các bài: Trời mưa ở Huế, Xây hồ bán nguyệt, Nửa đêm nghệ tiếng nòi tàu, mai xa cách, Cho tôi ly nữa, Xuân tha hương, Mùa đông nhớ nhân, Mùa đông gửi cố nhân, Cố nhân, Hương cố nhân và Nhạc xuân. Hầu hết ở mỗi bài, chữ “cố nhân” chỉ xuất hiện một lần, nhưng bài Nhạc xuân, “cố nhân” xuất hiện một cách tràn ngập như một réo gọi, như một trung ảnh, đi lại trong 6 khổ thơ liên tiếp: hôm nay là xuân mai xuân/ Xuân đã sang đò còn nhớ cố nhân… P phới sa nhớ cố nhân… Lăng thở đường xa xa cố nhân… Một nhớ nhung cố nhân… nhân…Ta viết thơ này gửi cố nhân.
Chữ “cố nhân” trong thơ Nguyễn Bính được sử dụng khác đa dạng về sắc thái và những biểu cảm tâm trạng. Lúc thì nuối tiếc xót xa, nhưng cũng có lúc nhiều oán thán, hờn trách và chua chát: Cố nhân chẳng biết làm sao ấy/Rặt những tin đồn chuyện bướm ong (Xuân tha hương), Cố nhân này hỡi cố nhân/Hồn trinh bán được một lần đấy thôi (Xây hồ bán nguyệt), Cố nhân chẳng khóa buồng xuân lại/Vung vãi ân tình khắp đó đây (Giời mưa ở Huế). Cố nhân có khi hiện lên như một niềm tuyệt vọng: Xây bao nhiêu mộng thế mà/ Đến nay phải gọi người là cố nhân (Cố nhân). Và đậm đặc nhất vẫn là nỗi nhớ về một bóng hình đã xa cách nghìn trùng, không gì níu lại được: Cho tôi ly nữa, thêm ly nữa/ Uống thật say rồi nhớ cố nhân (Cho tôi ly nữa), Mưa phùn gió bấc cố nhân ơi/Áo rét nàng đan lỡ hẹn rồi/Sông lạnh khi nàng ra giũ lụa/Vớt giùm trong nước lấy hồn tôi (Mùa đông gửi cố nhân).
3. Thơ Việt sau 1975, chữ “cố nhân” vẫn hiện về với nhiều nỗi niềm. Trong thơ của Hoài Khanh, cố nhân quay về với nghĩa nguyên thủy là bóng hình bạn cũ: Cố nhân chưa vẹn câu thề/Sắt son là mảnh hồn quê ngậm ngùi/Vào thu mây trắng tim rồi/Đêm sâu bỗng lạnh tiếng cười tri âm (Dâng rừng). Trong thơ Hà Huyền Chi và Nguyễn Tường Vân, nhân là hình bóng người con gái đầy khắc khoải khôn nguôi, day dứt mãi trong lòng người ở lại: Người không lẽ cũng lòng cây dạ đá/Khúc tao phùng lạc giọng cố nhân ơi (Tận tuyệt – Hà Huyền Chi), Giữa mùa đông em giấu mình vào tóc/Cố nhân đi lạnh mãi bến sông chiều…
Đêm tựa cửa nhìn vầng trăng nhòa nhạt/Ở nơi xa cố nhân có thấy trăng (Có khi nào). Và trong thơ Hồng Thanh Quang, cố nhân vừa là bóng hình của quá khứ, lại cũng vẫn hiện về trong hiện tại, nhưng tất cả đã khác xưa. Ta hiểu rằng, có những điều trong cuôc đời chỉ một đi không trở lại, mãi ngoài tầm tay với, giống như tấm vé chỉ có một chiều mà chẳng có khứ hồi: Lại chia tay nữa sao đành/Ơi người đã trót phải thành cố nhân (…) Thời trai ta đã qua rồi/Cố nhân mái tóc giờ thôi bỏ dài (Cố nhân). Còn với Nguyễn Hùng Vỹ, “cố nhân” từ chỗ chỉ người đã được chuyển vị sang dành cho cơn gió, tạo nên một diễn đạt thật độc đáo: Gửi về cho chị Tây Hồ lạnh/Gió cố nhân lùa liễu ho khan (Gửi chị).
4. Sẽ thật thiếu sót nếu chỉ nhắc đến “cố nhân” trong thơ mà bỏ qua “cố nhân” trong nhạc. Tôi muốn nhớ về những tình khúc vang bóng một thời, mà ở đó, phần ca từ cũng đẹp như những lời thơ. Tuyệt phẩm xuất thần mang tên Hoài cảm mà nhạc sĩ Cung Tiến viết năm 14 tuổi (1952) mãi là một trong những đỉnh cao của âm nhạc lãng mạn Việt Nam. Chữ “cố nhân” hai lần xuất hiện trong phần ca từ của bài hát, gợi bao nỗi niềm thổn thức đau đáu muôn trùng: Chờ nhau hoài cố nhân ơi/Sương buồn che kín ngàn đời (…) Cố nhân xa rồi, có ai về lối xưa. Và một tình khúc nổi tiếng nữa có hai chữ “cố nhân” xuất hiện ngay từ nhan đề là một nhạc phẩm của Song Ngọc mang tên Xin gọi nhau là cố nhân với các giọng ca vàng son một thuở như Giao Linh, Trường Vũ, Tuấn Vũ, Chế Linh cho tới những giọng ca đương đại như Quang Lê, Bằng Kiều, Đan Nguyên…đã làm mủi lòng bao trái tim người nghe nhạc Việt: Tôi trở về đây với con đường xưa. Đâu bóng người thương cố nhân về đâu. Tiếng buồn chợt đâu đây vọng đưa. Công viên lạnh lùng hoang vắng. Ngọn đèn đêm đứng im cúi đầu (…) Nỗi niềm chuyện tâm tư người ơi. Xin ghi nhạc lòng thương nhớ. Mình gọi nhau cố nhân u sầu. Ôi hai tiếng cố nhân, có lẽ ngàn năm vẫn còn vang vọng trong hồn ta…
Đỗ Anh Vũ
↪Tham gia kênh telegram chuyên nhận kèo kiếm tiền miễn phí
I.Đào coin - Tiền điện tử miễn phí
II. Đăng ký tài khoản - nhận coin, tiền điện tử (Nhận coin sàn)
↪Đăng ký tài khoản - nhận coin sàn miễn phí - giữ chặt để bán
III. Sàn giao dịch Coin
↪Link đăng ký sàn Coinsavi vừa đào coin sàn vừa giao dịch 320 loại coin
↪Link đăng ký sàn BINANCE - Sàn giao dịch tiền điện tử số 1 thế giới
↪Link đăng ký sàn MEXC (MXC)- Sàn giao dịch tiền điện tử list nhiều coin mới
↪Link đăng ký sàn OKX - Ví web3
↪Link đăng ký sàn HUOBI - Sàn giao dịch coin hàng đầu thé giới
↪Link đăng ký sàn VNDC- Sàn giao dịch tiền điện tử Việt Nam
↪Link đăng ký sàn ATTLAS- Sàn giao dịch tiền điện tử Việt Nam
↪Link đăng ký sàn Bybit- Sàn giao dịch tiền điện tử mới nhiều ưu đãi
↪Link đăng ký sàn Gate - Sàn giao dịch tiền điện tử list nhiều coin mới
↪Link đăng ký sàn Gate - Sàn giao dịch tiền điện tử list nhiều coin mới
V. Chứng khoán
↪Hướng dẫn mở tài khoản chứng khoán trên điện thoại - Ở nhà cũng mở được để kiếm tiền mọi noi mọi lúc
Tham gia kênh Telegram theo dõi kèo kiếm coin miễn phí=> Bấm vào đây
0 comments Blogger 0 Facebook
Post a Comment